Op 7 december 2023 heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een boete van in totaal ruim € 2,5 miljoen euro opgelegd aan vier bedrijven die wortelen verkopen aan conserven- en diepvriesfabrikanten in Nederland, België en Duitsland. Deze boete werd opgelegd wegens inbreuk op het kartelverbod, neergelegd in artikel 6 van de Mededingingswet (Mw) en artikel 101 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), in verband met het onderling verdelen van de markt.
Het besluit van de ACM
In Nederland en binnen de Europese Unie is het voor twee of meer ondernemingen verboden afspraken te maken of informatie uit te wisselen die ten doel of ten gevolge hebben dat de concurrentie op de respectieve markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst. Dit verbod is vervat in artikel 6 lid 1 Mw en artikel 101 VWEU en wordt aangeduid als het ‘kartelverbod’.
In het boetebesluit stelt de ACM vast dat de vier ondernemingen Laarakker, VanRijsingen, Veco en Verduyn bij de teelt, verwerking en verkoop van waspeen en Parijse wortelen het kartelverbod hebben overtreden door het onderling verdelen van de markt.
Deze verdeling van de markt zag er als volgt uit: de vier bedrijven hebben in een schriftelijke overeenkomst uit 2008 afgesproken dat voor de oogstjaren 2009 tot en met 2018 Veco zich niet zou bezighouden met de teelt, verwerking en verkoop van waspeen aan industriële afnemers (conserven- en diepvriesfabrikanten). Laarakker, VanRijsingen en Verduyn zouden op hun beurt zich niet bezighouden met de teelt, verwerking en verkoop van Parijse wortelen aan dezelfde industriële afnemers.
Ook werd afgesproken dat Veco een financiële compensatie zou ontvangen van de andere drie ondernemingen. Laarakker en Veco maakten daarnaast samen nog afspraken over de levering van Parijse wortelen aan Duitse afnemers. De afspraak hield in dat Laarakker wel Parijse wortels in Duitsland mocht verkopen, mits die grotendeels bij Veco werden ingekocht.
Door deze afspraken hebben de industriële afnemers en uiteindelijk de consumenten vermoedelijk niet ten volle gebruik kunnen maken van de voordelen van concurrentie tussen de betrokken ondernemingen.
Clementie
Ondernemingen kunnen hun deelname aan een kartel bij de ACM melden. In dat geval krijgt de onderneming mogelijk een lagere of zelfs helemaal geen boete. Dit heet clementie aanvragen. In deze zaak hebben twee van de vier ondernemingen – afzonderlijk van elkaar – bij de ACM een clementieverzoek gedaan. Aan beide bedrijven heeft de ACM, gelet op de specifieke omstandigheden van deze zaak, een boetevermindering van 40% toegekend.
Conclusie
Deze zaak lijkt een ‘klassiek’ voorbeeld van een overtreding van het kartelverbod waarbij op grond van schriftelijke overeengekomen afspraken de markt werd verdeeld. Ook prijsafspraken, het onderling verdelen van klanten of afzetgebied of het hebben van een vooroverleg bij de inschrijving op aanbestedingen zijn bijvoorbeeld verboden. De vorm waarin een afspraak/samenwerking is vastgelegd is daarbij niet relevant; zowel mondelinge als schriftelijke (samenwerkings)afspraken vallen daaronder.
