Wettelijk kader

Het kader is gebaseerd op artikel 7:610 BW, dat de arbeidsovereenkomst definieert. Een arbeidsovereenkomst wordt gekenmerkt door drie belangrijke criteria: gezag, arbeid en loon. De werkgever moet aanwijzingen kunnen geven die de werknemer moet opvolgen, de werknemer moet arbeid verrichten, en de werkgever moet loon betalen.

Holistische Toets

De Hoge Raad hanteert een holistische toets om te bepalen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit betekent dat alle feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang worden beoordeeld. Er zijn twee fases in deze toets: de uitlegfase en de kwalificatiefase. In de uitlegfase wordt gekeken naar de werkafspraken en hoe deze in de praktijk worden uitgevoerd. In de kwalificatiefase wordt beoordeeld of deze afspraken voldoen aan de eisen van een arbeidsovereenkomst.

Deliveroo-arrest

Het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad heeft negen gezichtspunten geïntroduceerd die van belang kunnen zijn bij de holistische toets. Deze punten variëren van de aard en duur van de werkzaamheden tot de mate waarin de opdrachtnemer commercieel risico loopt en zich als ondernemer gedraagt.

Hoe zwaar weegt een werkafspraak?

Binnen de holistische toets hangt het gewicht van een werkafspraak af van de praktische betekenis voor de opdrachtnemer. Als een contractueel beding in de praktijk weinig invloed heeft op de opdrachtnemer, zal het minder zwaar meewegen bij de beoordeling of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Alle feiten en omstandigheden moeten in hun onderlinge samenhang worden bekeken om tot een oordeel te komen.

De bijlage bij het document van de Belastingdienst gaat dieper in op de negen gezichtspunten uit het Deliveroo-arrest en hoe deze in de praktijk moeten worden toegepast. Deze punten zijn:

1. Aard en duur van de werkzaamheden: Inspanningsverplichting versus resultaatverplichting.
2. Manier waarop de werkzaamheden en werktijden zijn bepaald: Vrijheid van de opdrachtnemer.
3. Inbedding in de organisatie van de opdrachtgever: Vergelijkbaarheid met personeel in loondienst.
4. Persoonlijke uitvoering van het werk: Verplichting tot persoonlijke uitvoering of mogelijkheid tot vervanging.
5. Totstandkoming van afspraken: Onderhandelingsruimte van de opdrachtnemer.
6. Bepaling en uitbetaling van de beloning: Zelfstandigheid in tariefbepaling en facturatie.
7. Hoogte van de beloning: Vergelijking met loon van personeel in loondienst.
8. Commercieel risico: Verdeling van risico’s tussen opdrachtnemer en opdrachtgever.
9. Ondernemerschap: Gedrag van de opdrachtnemer als ondernemer.

Conclusie

Dit beslis- en afwegingskader van de Belastingdienst biedt wat ons betreft niet veel nieuws, maar is een handzame uitwerking van de Deliveroo gezichtspunten en helpt in de kwalificatiefase en dus bij de beoordeling van arbeidsrelaties.

Interessant wordt het uiteraard indien er nog mogelijkheden bestaan om de relatie met de zelfstandig ondernemer en de feitelijke uitvoering van de opdracht zodanig aan te passen dat er sprake kan zijn, of liever gezegd blijven, van zelfstandig ondernemerschap. Bekijkt u goed of de opdrachtnemer wel commercieel risico loopt bij ziekte of schade en in hoeverre hij verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het resultaat. Is hij aantoonbaar bezig om nieuwe opdrachten te verkrijgen en profileert hij zich via een eigen website?

Of is de situatie eerder zo dat opdrachtnemer en zijn werk zijn ingebed in uw organisatie? Dan is het wellicht verstandig om voor de toekomst risico’s uit te sluiten en de opdrachtnemer een dienstverband aan te bieden. Zorgt u dan wel dat claims over het verleden zoveel mogelijk voor zijn rekening en risico komen?

Wilt u op de hoogte blijven van de actuele ontwikkelingen? Bezoek onze pagina Schijnzelfstandigheid en de wet DBA en volg onze gratis maandelijkse webinars Actualiteiten Arbeidsrecht, aanmelden kan hier.