Medezeggenschap

Wat is de betekenis van medezeggenschap?

De term medezeggenschap wordt gebruikt om de invloed en betrokkenheid van werknemers bij de besluitvorming binnen een onderneming aan te duiden. Het geeft aan dat werknemers inspraak hebben op beslissingen die betrekking hebben op hun werk en de onderneming waarin ze werken.

Het doel van medezeggenschap is het creëren van een evenwicht tussen de belangen van de werkgever en de werknemers, maar ook om een bijdrage te leveren aan een goede en open communicatie binnen de onderneming.

Medezeggenschap kan verschillende vormen aannemen, zoals een ondernemingsraad (OR), personeelsvertegenwoordiging (PVT) of medezeggenschapsraad (MR) in het onderwijs. Deze organen hebben onder andere het recht om advies te geven over en goedkeuring te geven aan bepaalde besluiten die de ondernemer van plan is te nemen.

Wanneer is een ondernemingsraad verplicht?

Voor ondernemingen of organisaties met 50 of meer werknemers is een ondernemingsraad (OR) verplicht. Als een ondernemer meerdere ondernemingen heeft, dan moet elke onderneming met minimaal 50 werknemers een eigen OR hebben. Als de ondernemer meerdere ondernemingen met elk minder dan 50 werknemers heeft, dan mag (en in sommige gevallen: moet, als dit nodig is voor een goede toepassing van de WOR) de ondernemer één gemeenschappelijke OR instellen.

Heeft een onderneming minder dan 50 werknemers, maar ten minste 10, en is er geen OR ingesteld, dan kan de ondernemer in plaats daarvan een personeelsvertegenwoordiging (PVT) instellen.

Let op: dit wordt een verplichting als de meerderheid van de werknemers binnen de onderneming hierom vraagt.

Adviesrecht en Instemmingsrecht

De OR heeft verschillende mogelijkheden om ook daadwerkelijk tot uitoefening van de medezeggenschap te komen. Het adviesrecht en instemmingsrecht zoals vastgelegd in de Wet op de ondernemingsraden (WOR) zijn twee belangrijke bevoegdheden van een OR in Nederland. Deze rechten geven de OR de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op het beleid en de besluitvorming binnen een organisatie. Hieronder volgt een korte uiteenzetting van beide rechten.

Adviesrecht

Het adviesrecht houdt in dat de ondernemingsraad advies moet uitbrengen over bepaalde belangrijke voorgenomen besluiten van de werkgever. Dit advies moet worden gevraagd voordat de werkgever een definitief besluit neemt. Enkele voorbeelden van onderwerpen waarbij het adviesrecht geldt zijn:

• Reorganisatie of inkrimping van de onderneming;
• Beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming of een belangrijk onderdeel daarvan;
• Overdracht van de zeggenschap over de onderneming, zoals bij fusies of overnames;
• Grote investeringen of het aangaan van grote leningen.

Als de OR negatief advies afgeeft en de werknemer het besluit alsnog neemt, kan de OR naar de Ondernemingskamer stappen om het besluit aan te vechten.

Instemmingsrecht

Het instemmingsrecht gaat verder dan het adviesrecht. Het houdt in dat de werkgever voor bepaalde besluiten expliciete toestemming (instemming) van de OR nodig heeft. Zonder deze instemming mag de werkgever het besluit niet uitvoeren. Het instemmingsrecht geldt voor besluiten die direct betrekking hebben op de secundaire arbeidsvoorwaarden en de arbeidsomstandigheden van de werknemers. Voorbeelden hiervan zijn:

• Regelingen met betrekking tot arbeids- en rusttijden of een vakantieregeling;
• Regelingen op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en re-integratie;
• Regelingen op het gebied van personeelsbeoordeling;
• Regelingen met betrekking tot functiewaardering en beloningssystemen.

Als de OR niet instemt met het voorgenomen besluit van de ondernemer, kan de ondernemer van het voorgenomen besluit afzien, het voorgenomen besluit wijzigen of de kantonrechter om vervangende toestemming vragen.

Medezeggenschap op scholen

Voor scholen in het primair en voortgezet onderwijs is de Wet medezeggenschap op scholen (WMS) van toepassing op de medezeggenschapsraad (MR). De medezeggenschap wordt gedeeld tussen personeelsleden, ouders en/of leerlingen. In een sector met beperkte financiële middelen en een hoge werkdruk, kan het verstandig zijn om discussie over de rechten en bevoegdheden van de MR te voorkomen. Het is dan ook aan te raden om degelijk juridisch advies in te winnen over die rechten en bevoegdheden.

Heeft u vragen omtrent medezeggenschap?