Wat betekent zzp en wat is (schijn)zelfstandigheid?

De klassieke zzp’er is de schilder die wordt ingehuurd om de kozijnen te verven, een resultaatsverplichting. Daar tegenover staat de werknemer die op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaamheden verricht, een inspanningsverplichting. Schijnzelfstandigheid is het grijze gebied ertussen.

De schijnzelfstandige is een zzp’er die een dusdanige gezagsverhouding met de werkgever heeft, waardoor de rechtsverhouding toch kwalificeert als een arbeidsovereenkomst. Of daar sprake van is, blijkt uit de omstandigheden van het geval. Hoe meer de zzp’er zich gedraagt als werknemer (werkgever regelt alles qua contracten en facturatie, werktijden en werkmiddelen, één opdrachtgever, kerstpakket etc.), hoe groter de kans dat het (toch) een werknemer is. Dat partijen anders hadden beoogd, is niet relevant.

Hoe herkent u schijnzelfstandigheid?

Het herkennen van schijnzelfstandigheid kan lastig zijn, maar er zijn duidelijke tekenen waar u op kunt letten:

• Gezagsverhouding: indien u als opdrachtgever bepaalt hoe het werk moet worden uitgevoerd en controleert op de manier van uitvoering, kan er sprake zijn van een gezagsverhouding.
• Werktijden en locatie: als de zzp’er verplicht is om op bepaalde tijden en locaties te werken zoals een werknemer dat zou doen, kan dit duiden op schijnzelfstandigheid.
• Duur van de samenwerking: een langdurige en exclusieve samenwerking kan wijzen op een arbeidsovereenkomst, vooral als de zzp’er geen andere opdrachtgevers heeft.
• Integratie in de organisatie: wanneer de zzp’er een vaste rol vervult binnen uw organisatie en dezelfde voordelen geniet als uw werknemers (zoals kerstpakketten of toegang tot personeelsbijeenkomsten), kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid.
• Financiële afhankelijkheid: als de zzp’er financieel afhankelijk is van één opdrachtgever, kan dit ook een indicatie zijn.

Door deze factoren te evalueren, kunt u bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid en passende maatregelen nemen om dit te voorkomen.

De risico's en gevolgen van schijnzelfstandigheid

De risico’s en gevolgen van een arbeidsovereenkomst zijn groot. Niet alleen de zzp’er zelf heeft mogelijk een vordering op de werkgever (denk aan loon, vakantiedagen, vakantietoeslag en wellicht een dertiende maand als deze geldt op basis van de cao). Ook derden zoals de Belastingdienst (loonheffingen, premies), cao-fondsen en het (bedrijfstak)pensioenfonds kunnen bij de werkgever aankloppen.

Voor loonvorderingen en -belasting geldt een verjaringstermijn van 5 jaar, voor pensioenpremies geldt een (veel) ruimere verjaringstermijn van wel 20 jaar. Als een zzp’er al geruime tijd voor uw organisatie werkt, maar in feite met terugwerkende kracht kwalificeert als werknemer, kan het in de papieren lopen.

Daarnaast zijn er ook arbeidsrechtelijke consequenties, zoals het van toepassing zijn van de ketenregeling en het beroep op rechtsvermoeden. De zzp’er die dus eigenlijk een werknemer is, kan mogelijk een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd claimen met een vaste omvang. En, om het nog mooier te maken, ontstaat ontslagbescherming en een aanspraak op de wettelijke transitievergoeding mocht de werkgever het initiatief tot beëindiging nemen.

Vragen over zzp'ers en risico's van schijnzelfstandigheid?

Heeft u zzp’ers in uw organisatie waarvan u niet zeker bent of het een ‘echte’ zzp’er is? Dan is het nu tijd om de financiële risico’s in kaart te brengen en daar waar mogelijk bij te sturen. Wilt u hierover van gedachte wisselen? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek en ontdek hoe wij uw organisatie kunnen ondersteunen.